Rozpoczął się czas wakacyjny. To szczególny czas: przypominamy sobie ubiegłoroczne wakacje, planujemy nadchodzące, liczymy na regenerację nadużytych sił, chcemy odpocząć. Warto zauważyć, że Jan Paweł II nawiązując często do tematu czasu wolnego – a czynił to najczęściej podczas wakacyjnych przemówień – podkreślał, że człowiek w tym czasie powinien pozostać istotą rozumną i wolną.
Rozumność w przeżywaniu czasu wolnego polega z jednej strony na ustaleniu odpowiedniej długości czasu wolnego, z drugiej strony na mądrym jego planowaniu, by służył osiąganiu ubogacających człowieka wartości. W tym znaczeniu Papież używał np. określenia „inteligentna turystyka”, w odniesieniu do jednego z częstych przejawów tegoż czasu. Ma więc on służyć szeroko rozumianemu dobru człowieka. Wolność, która jest istotnym składnikiem czasu wolnego, nie może być – zdaniem Jana Pawła II – traktowana jako wolność od wartości. Formułował on tezę, iż nie może dojść do sytuacji „odpoczynku od wartości”. A więc nie może to być czas pusty, nie wypełniony niczym wartościowym, a tym bardziej uwolniony od norm moralnych, co powoduje wejście na drogę zła, na której uwalniają się hedonistyczne nastawienia. Wręcz przeciwnie, odpoczynek ma być uwolnieniem człowieka nie tylko od „niewoli pracy”, ale od „niewoli grzechu”.
Jan Paweł II zauważał, że stwórcze działanie Boga ujawnia się zarówno pod postacią pracy, jak i odpoczynku. „Odpoczynek Boga”, który nastąpił po trudzie kreacji świata, jest dokończeniem dzieła stworzenia, a więc i Bożych planów. Nie jest on brakiem działania. Bóg w siódmym dniu zachwyca się pięknem stworzeń, kontempluje swoje dzieło z radością i zadowoleniem, gdyż jest ono bardzo dobre. Toteż człowiek, noszący w sobie obraz Stwórcy, ma Go naśladować zarówno poprzez pracę, jak i odpoczynek. Obydwa te momenty włączone są w dzieło odkupienia. Nowe życie, które Chrystus wysłużył przez swoją śmierć i zmartwychwstanie, promieniuje na wszystkie dziedziny życia, także na ludzki odpoczynek. Papież, przywołując na określenie C. K. Norwida, stwierdził, że odpocząć to znaczy począć na nowo. A to oznacza odnajdywanie i wypracowywanie w sobie „nowego człowieka”, o którym mówi św. Paweł w swoich listach. Odpoczynek więc ma rozpoczynać się w sferze ducha. Prowadzi doń uczestnictwo w sakramentach – zwłaszcza w Eucharystii – oraz zagłębianie się w Słowo Boże. W tym kontekście łatwiej zrozumieć myśl Papieża, który podkreślał, że z teologicznej perspektywy odpoczynek jest celem życia człowieka. Bóg przeznaczył ludzi od początku do odpoczynku, czyli do wiecznego zjednoczenia z Nim samym. Odpoczynek nosi w sobie już na ziemi odzwierciedlenie wieczności. Otwiera przed człowiekiem przestrzeń wewnętrzną, w której może stawać się on tym, kim z woli Bożej powinien się stać.
W okresie przedwakacyjnym pozostaje życzyć, by czas wolny służył odnajdywaniu samego siebie, odkrywaniu i potwierdzaniu ciągle na nowo sensu swojego istnienia, zobaczenia swojego życia od początku – w perspektywie zamiarów, jakie Bóg ma wobec człowieka od momentu jego poczęcia aż do osiągnięcia celu życia.
ks. dr hab. Ireneusz Stolarczyk
