Miesiąc listopad jest szczególny. Świat nabiera nowych kolorów, życie przyrody wkracza w kolejny etap. Wraz z tymi zmianami zmieniają się także nasze cmentarze. Ożywają przedziwną mocą. To moc wdzięcznej pamięci. Przychodząc na groby najbliższych wspominamy życie tych, którzy nadali naszemu życiu obecny kształt. Stojąc nad ich miejscem wiecznego spoczynku zatapiamy się w świadomości tego, na ile w nas jest z ich życia – z ich wiary, dobroci, troski, zabiegania; jednym słowem – z ich miłości. Poczucie, że nosimy w sobie ich owoc dobroci życia wyzwala wspomnianą wdzięczność. Dlatego właśnie pięknieją ich groby.
Wyrazem troski i wdzięczności wobec zmarłych jest także praktyka odpustów za zmarłych. Kościół naucza, że w pierwszym tygodniu listopada można zyskiwać odpusty zupełne, które należy ofiarować jedynie za dusze w czyśćcu cierpiące (czyli za zmarłych). Aby pomóc duszom czyśćcowym, przede wszystkim trzeba chcieć taki odpust zyskać i wykluczyć jakiekolwiek przywiązanie do grzechu, nawet powszedniego (czyli obiecać sobie silne dążenie do świętości poprzez walkę z grzechami).
Odpusty, jakie można zyskać w pierwszych dniach listopada, są następujące:
– jeden odpust w Dzień Zaduszny (czyli od południa 1 listopada do północy 2 listopada) za pobożne nawiedzenie kościoła lub kaplicy i odmówienie tam modlitwy Ojcze nasz i Wierzę. Trzeba spełnić także zwyczajne warunki zyskania odpustu;
– codziennie od 1 do 8 listopada za pobożne nawiedzenie cmentarza i odmówienie tam jakiejkolwiek modlitwy za zmarłych (modlitwa ta może być także myślna). Trzeba również wypełnić zwyczajne warunki zyskania odpustu.
Kościół precyzuje także wspomniane powyżej trzy zwyczajne warunki zyskania odpustu:
- spowiedź sakramentalna;
- Komunia św.;
- modlitwa w intencjach Ojca Świętego (np. Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo lub inna modlitwa).
Te trzy warunki mogą być wypełnione na wiele dni przed 1 listopada lub po 8 listopada, choć, jeżeli nie ma przeszkód, to wypada, aby Komunia i modlitwa w intencjach Ojca Świętego były odprawione w dzień nawiedzenia cmentarza lub kościoła (kaplicy). Codziennie można zatem zyskać tylko jeden odpust zupełny (jedna Komunia św. plus modlitwa w intencjach papieża oraz wykonanie czynu odpustowego).
Ponadto Kościół udziela odpustu cząstkowego, który można zyskać każdego dnia w ciągu roku (nawet wiele razy dziennie) i ofiarować za dusze w czyśćcu.
Czyny pobożne obdarzone takim odpustem to:
- nawiedzenie cmentarza i tam modlitwa za zmarłych;
- pobożne odmówienie zatwierdzonych modlitw za zmarłych, a są to Jutrznia lub Nieszpory z brewiarzowego Oficjum za zmarłych oraz dwie krótkie modlitwy: Wieczny odpoczynek racz im dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj im świecie. Niech odpoczywają w pokoju wiecznym. Amen oraz Dobry Jezu, a nasz Panie, daj im wieczne spoczywanie. Światłość wieczna niech im świeci, gdzie królują wszyscy święci. Gdzie królują z Tobą, Panie, aż na wieki wieków. Amen.
Do zyskania odpustu cząstkowego nie jest wymagana Komunia św. ani spowiedź sakramentalna, ani modlitwa w intencjach Ojca Świętego, wystarczy wykonanie dzieła i przynajmniej skrucha serca.
Praktyka odpustów jest konkretnym wyrazem troski, pomocy i wdzięczności wobec naszych zmarłych. Jest to nasz najwspanialszy dar, jaki możemy im ofiarować – dar specyficzny, który dotyka naszego wnętrza, przemieniając je. Zawiera bowiem w sobie całe nasze zaangażowanie, by zadbać o czystość serca przez pojednanie się z Bogiem mocą sakramentalnej spowiedzi; zawiera także troskę, by spełnić wyznaczone przez Kościół czyny odpustowe. W ten sposób łączy się nasza troska o zmarłych z ich wstawiennictwem za nami przed Bogiem – my ofiarujemy za nich odpusty, które pozostawiają w nas uświęcające owoce i pomagają iść stromą drogą życia doczesnego ku bramie życia wiecznego.
ks. dr hab. Ireneusz Stolarczyk
